МазмұНЫ
Скачать 3.08 Mb.
|
2.2. Аумақтың әлеуметтік-экономикалық жағдайын талдау ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУ Өңірлік экономиканың дамуы 2012 жылы экономиканың нақты өсімі 2009 жылға қарағанда 107,6% құрады. Жалпы өңірлік өнім 823 млрд. теңге, НКИ 93,9% құрады. Өсімдік шаруашылығының 2011 жылмен салыстырғанда төмен көрсеткіштері ЖӨӨ халықтың жан басына шаққанда серпінінің сипаттамасына әсер етті, көрсеткіш 2012 жылы 0,6% түсті және 1098,2 мың теңгені құрды. Қазақстан Республикасының өңірлері рейтингісінде ЖӨӨ-де үлесі бойынша Ақмола облысы 14 орын алады, ЖӨӨ халықтың жан басына шаққанда бойынша облыс 13 орында.
Өнірлік экономиканың өсімдік шаруашылығынан тәуелділігі өңірдің ЖӨӨ құрылымында көрінеді: соңғы жылдар ішінде ауыл шаруашылығының үлесі 2012 жылдағы 12,7%-дан 2009 жылдағы 24,1%-ға дейін құрып еді. Осыған байланысты, экономиканы индустриялау жөнінде мемлекеттік саясаттың тұрақтандыру нәтижесі аса ашық жайнап тұр: өнеркәсіптің облыс ЖӨӨ-де үлесі 2009 жылдағы 13,2%-дан 2012 жылдағы 22,8%-ға дейін өсіп жетті. Соңғы 5 жылды орташа алғанда ЖӨӨ құрылымында негізгі үлес өнеркәсіп (18%), ауыл шаруашылығы (17,8%), көлік және байланыс (10%), сауда (9,8%), құрылыс (9,5%) салаларына жатады. Өңірлік экспорт 2009-2010 жылдарда Ақмола облысының сыртқы тауар айналымы 2008 жылмен салыстырғанда тиісінше 30,4% және 24,7% азайды. Қазақстанның Ресей Федерациясымен және Беларусь Республикасымен Кедендік одаққа кіруі сыртқы экономикалық қызметті жандандыруға қосымша серпін берді. Кедендік одақтағы бірінші жылда КО мемлекеттері-мүшелерімен облыстың тауар айналымы 1,5 есеге көбейіп 457,9 млн. АҚШ долларын құрса, 2012 жылдың қорытындысында тағы да 14,8% өсіп 525,9 млн. АҚШ долларын құрды. 2011 және 2012 жылдардың нәтижелері бойынша өзара сауданың 99 млн. теңге көлемінде бірдей оңсыз сальдо құрастырылды. КО елдеріне 213,5 млн. АҚШ долларына тауарлар экспортталды, 312,4 млн. АҚШ долларына импортталды. 2012 жылы әлем мемлекеттерімен Ақмола облысының сыртқы экономикалық қызметінің нәтижелері оң динамикамен сипатталады. Облыстың сыртқы сауда көлемі 1,4 млрд. АҚШ долларына жетті, 2011 жылғыдан 18,4% артық. Бұл ретте, 2011 жылдағыдай, сыртқы сауда айналымының оң сальдосына қол жеткізілді – 59,7 млн. АҚШ доллары. Жалпы экспорт көлемі 2011 жылға 16,3% өсіп 742,7 млн. АҚШ долларын құрды; импорт 20,8% өсуімен 683 млн. АҚШ долларын құрды. Орташа есеппен соңғы 5 жылда экспорт үлесі облыстың ЖӨӨ-ің 12% құрайды. Сонымен, өңір экономикасының өндірістік күштері ең алдымен ішкі қажеттіліктерді қанағаттандыруға бағытталған.
Соңғы 5 жылда сыртқы тауар айналымындағы экспорт үлесі 40,3%-ан 55,3% құрды. Айта кететін жай, сыртқы сауда айналымының оңды сальдосы уран экспорты арқылы қамтамасыз етілген. Оның есебінсіз экспорт үлесі 25-38% шеңберінде қалады. Елдегі экспорттың жалпы көлемінен облыс экспортының үлес салмағы орташа есеппен 0,8% құрайды. 2012 жылы оның үлес салмағы 0,9 %-ға дейін өсуі, жалпы республика бойынша экспорт көлемінің төмендеуі негізінде астық экспорттауының маңызды көлемде өсуіне байланысты.
Экспорт үлесінің басым бөлігін сипаттайтын экспортталатын тауарлар номенклатурасы стратегиялық мәні бар өнімнің бірнеше түрлерін енгізетінін белгілеу керек. Мысалы, дән экспорты - елдегі азық-түлік қауіпсіздігін, алтын экспорты – алтын валюта қорын қамтамасыз ету мақсатында мемлекетпен реттеледі. Сонымен, өнім өндірісінің көбеюі экспорт кобеюінің басты мәселесі болып табылмайды. Тауарлық топтар бойынша өңірлік экспорт құрылымында дәстүрлі басым бөлігін азық-түлік тауарлары алады (дән, ұн), химиялық өнім және онымен байланысты кәсіпкерлік салалары (уран), машина жасау өнімі (мойынтіректер, ауыл шаруашылық құрал-жабдықтар), минералды өнімдер (кварцит, молибден) және металл өндірісі (алтын, бағалы металдар қойылтпалары). Жеңіл өнеркәсіп тауарлары экспортталынбайды дерлік. Облыста жоғары қосымша құны бар өнімді шығарушы инновациялық өндірістердің болуына қарамастан өңделген тауарлар түрлерінің шектеулі сандары ғана экспортталуда – ұн, мойынтіректер, алтын, кұбырлар. Сонымен, өңірлік экспортта жоғары қосымша құны бар тар тауар жинағы басым болып қалуда. Импортталатын тауарлардың жиынтығы кең ауқымды және олардың өндірісі республикада да шығарып жасау болады, тауарлардың бір бөлігін -Ақмола облысында. Инфляция. Инфляциялық процесстерді тежеу және өз қуаттарын өсіру бойынша қолданылған шаралар негізгі тамақ өнімдеріне бағалардың дәлелсіз өсуіне жол бермеуге мүмкіндік береді.
Тұтыну бағасының индексі азайды және 2012 жылы 104,9% құрады, бұл орташа республикалық көрсеткіштен 0,2% төмен (республика бойынша – 105,1%), оның ішінде азық-түлік тауарларына – 105,2 % (104,5%), азық-түлік емес – 104,3% (104,3%), ақылы қызметтер – 105,1 % (106,8 %). Осымен бірге, облыста азық-түлік тауарларына бағалар, азық-түлік емес тауарларына және халыққа төлемді қызметтерге бағалармен салыстырғанда жоғары қарқынмен өсіп жатыр, және де республика бойынша орташа қарқындан да жоғары. Өнеркәсіп 2012 жылы өнеркәсіп өнімдерінің көлемі 270,9 млрд. теңге, немесе 2011 жылға 114,6% құрады. Өнеркәсіп өнімдерінің нақты көлем индексі 101,8% құрды. Соңғы 5 жыл ішінде Ақмола облысының республикалық көлеміндегі индустриялық өндірістің үлесі өсіп жатты (2009 жыл – 1,3%) және 2012 жылы 1,6% құрды. Ақмола облысы өнеркәсібінің құрылымында өңір экономикасы дамуының негізгі бағыты өңдеу өнеркәсібі болып табылады. Барлық шығарылған өнеркәсіптік тауарларының 69,5% оның үлесіне жатады. Кен өндіру өнеркәсібінің үлесі 17,0% келеді, электр энергиясын, газ бен су өндіру жəне бөлу секторында өңірдегі өндірілген өнімінің 13,5% шығарылды. Өңірдің өнеркәсіптік әлеуетінің дамуы облыстың өндеу әнеркәсібінің республика ауқымында үлесінің 2008 жылдағы 2,9%-дан 2012 жылдағы 3,5%-ға дейін өсуімен көрсетіледі.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Похожие:
 | Мазмұны кіріспе І – БӨлім. Кәсіпкерліктің мәні, мазмұны Мемлекеттің кәсіпкерлік ісіне араласу жағдайы, себептері | | «теориялық саясаттану» пәні бойынша № Мазмұны Саясат ұғымы. Саясат табиғатын анытаудағы ағыттардың көптүрлілігі, оның мазмұны мен көлемі |
| Мазмұны Кіріспе І тарау. Салықтың экономикалық мәні, мазмұны, атқаратын қызметтері, түрлері және шет елдердің салық салу тәжірибесі Тарау. Салықтың экономикалық мәні, мазмұны, атқаратын қызметтері, түрлері және шет елдердің салық салу тәжірибесі | | Пән тақырыптарының мазмұны Тақырып Саясат әлем теориялық зерттеу объектісі ретінде Саясаттың мақсаты мен құралдары. Саясат мүмкіндік өнері ретінде. Саяси болмыстың құрылымы. Саясат әлемінің мазмұны. Саясатты кәсіби... |
| МазмұНЫ | | Мазмұны |
| МазмұНЫ | | Мазмұны Глоссарий |
| Мазмұны Глоссарий |  | Мазмұны Кіріспе |