Қолма-қол ақшасыз төлемдер және ақша аударымдары бойынша көрсеткіштерді қалыптастыру әдістемесі (қолма-қол ақшаны пайдаланумен салыстыру)
1. Осы Қолма-қол ақшасыз төлемдер және ақша аударымдары бойынша көрсеткіштерді қалыптастыру әдістемесі (қолма-қол ақшаны пайдаланумен салыстыру) қолма-қол ақшаны пайдаланумен салыстыру кезінде қолма-қол ақшасыз төлемдер және ақша аударымдары нарығын талдау кезінде пайдаланылатын көрсеткіштерді, сондай-ақ осы көрсеткіштерді есептеу тәртібін айқындайды.
2. Талдау жасалып отырған кезеңдегі қолма-қол ақшасыз төлемдердің және ақша аударымдарының жалпы көлемі:
1) Қазақстан Республикасының аумағында жүргізілген қолма-қол ақшасыз төлемдердің және ақша аударымдарының көлемі, оған мыналар кіреді:
1.
|
«Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Қазақстан банкаралық есеп айырысу орталығы» РМК (бұдан әрі – ҚБЕО) Банкаралық ақша аудару жүйесі арқылы жүргізілген төлемдердің және ақша аударымдарының көлемі
|
2.
|
ҚБЕО Банкаралық клиринг жүйесі арқылы жүргізілген төлемдердің және ақша аударымдарының көлемі
|
3.
|
Халықаралық ақша аудару жүйелері (Western Union, Золотая корона, Contact және басқалары) арқылы Қазақстан бойынша жүргізілген төлемдердің және ақша аударымдарының көлемі
|
4.
|
Банктер арасында ашылған корреспонденттік шоттар арқылы Қазақстан аумағында жүргізілген төлемдердің және ақша аударымдарының көлемі
|
5.
|
Қазақстанның және шетелдің эмитенттерінің төлем карточкаларын пайдалана отырып, сондай-ақ оларды пайдаланбай электрондық терминалдар және қашықтан кіру жүйелері арқылы Қазақстан бойынша жүргізілген төлемдердің және ақша аударымдарының көлемі
|
6.
|
Эмитенттері Қазақстанның банктері болатын электрондық ақшаны пайдалана отырып жүргізілген төлемдердің көлемі
|
7.
|
ҚБЕО Халықтың бөлшек төлемдерді өңдеу жүйесі (Авангард Plat) арқылы жүргізілген төлемдердің көлемі
|
Қазақстанның аумағында Қазақстан теңгесімен жүргізілген төлемдердің және ақша аударымдарының үлесі бөлек есептеледі.
2) Шетелге жіберілген қолма-қол ақшасыз төлемдердің және ақша аударымдарының көлемі, оған мыналар кіреді:
1.
|
Халықаралық ақша аудару жүйелері (Western Union, Золотая корона, Contact және басқалары) арқылы шетелге жіберілген төлемдердің және ақша аударымдарының көлемі
|
2.
|
Банктер арасында ашылған корреспонденттік шоттар арқылы шетелге жіберілген төлемдердің және ақша аударымдарының көлемі
|
3.
|
Қазақстан эмитенттерінің төлем карточкаларын пайдалана отырып шетелде жүргізілген төлемдердің көлемі
|
Шетелге төлемдер және ақша аударымдарын жүргізу кезінде пайдаланылған негізгі валюталардың үлестері бөлек есептеледі.
Жоғарыда көрсетілген көрсеткіштер бойынша деректер алу көздері және деректерді қалыптастыру әдістемесі осы Әдістемеге 1 және 2-қосымшалардың кестелерінде берілген.
Мысал үшін:
1. 2015 жылғы 9 айдағы қолма-қол ақшасыз төлемдердің және ақша аударымдарының жалпы көлемі
Қазақстанның аумағында жүргізілген және шетелге жіберілген қолма-қол ақшасыз төлемдердің жалпы көлемі
|
276,2 трлн. теңге
|
Қазақстан бойынша жүргізілген қолма-қол ақшасыз төлемдердің және ақша аударымдарының көлемі
Жүйелер
|
Сомасы
(млрд. теңге)
|
Үлесі, %-бен
|
Банкаралық ақша аудару жүйесі
|
159 797,1
|
92,6%
|
Банкаралық клиринг жүйесі
|
3 999,0
|
2,3%
|
Халықаралық ақша аудару жүйелері (Western Union, Золотая корона, Contact және басқалары)
|
38,2
|
0,02%
|
Тікелей корреспонденттік шоттар
|
7 679,4
|
4,5%
|
Төлем карточкалары, сондай-ақ оларды пайдаланбай электрондық терминалдар және қашықтан кіру жүйелері арқылы
|
923,8
|
0,5%
|
Электрондық ақша
|
29,4
|
0,02%
|
Авангард Plat
|
46,9
|
0,03%
|
Жиынтығы
|
172 513,9
|
100,0%
|
-
оның ішінде теңгемен
|
168 201,1
|
97,5%
|
Шетелге жіберілген қолма-қол ақшасыз төлемдердің және ақша аударымдарының көлемі
Жүйелер
|
Сомасы
(млрд. теңге)
|
Үлесі, %-бен
|
Халықаралық ақша аудару жүйелері (Western Union, Золотая корона, Contact және басқалары)
|
236,4
|
0,2%
|
Тікелей корреспонденттік шоттар
|
103 303,4
|
99,6%
|
Төлем карточкалары (шетелде пайдалану)
|
158,7
|
0,2%
|
Жиынтығы
|
103 698,4
|
100,0%
| -
оның ішінде, тікелей корр.шоттар және БААЖ бойынша
|
103 539,7
|
|
АҚШ долларымен
|
82 911,1
|
80,1%
|
теңгемен
|
12 032,
|
11,6%
|
Ресей рублімен
|
4
|
536,1
4,4%
|
еуромен
|
3 161,9
|
3,1%
|
өзге валюталармен
|
898,4
|
0,9%
|
|
3. Қазақстан бойынша жүргізілген қолма-қол ақшасыз төлемдердің және ақша аударымдарының көлемін қолма-қол ақшамен төлемдер (операциялар) жүргізу көрсеткіштерімен салыстыру кезінде мынадай бағыттар пайдаланылады:
1) Тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін қолма-қол ақшасыз төлемдердің көлемін мынадай көрсеткіштерді пайдалана отырып тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін төлемдердің жалпы көлемімен салыстыру:
1.1) тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін қолма-қол ақшасыз төлемдердің көлемі (оның ішінде заңды және жеке тұлғалардың төлемдері), оған мыналар кіреді:
1.
|
Тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін Банкаралық ақша аудару жүйесі және Банкаралық клиринг жүйесі арқылы жүргізілген төлемдердің көлемі (ТМК1 нақтыланған кестесінің 7 және 8-бөлімдерінің ТМК таңдау)
|
3.
|
Тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін халықаралық ақша аудару жүйелері және банктер арасында ашылған корреспонденттік шоттар арқылы Қазақстан бойынша жүргізілген төлемдердің көлемі (ТМК нақтыланған кестесінің 7 және 8-бөлімдерінің ТМК таңдау)
|
3.
|
Тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін Қазақстанның және шетелдің эмитенттерінің төлем карточкаларын пайдалана отырып, сондай-ақ оларды пайдаланбай электрондық терминалдар және қашықтан кіру жүйелері арқылы Қазақстан бойынша жүргізілген төлемдердің көлемі (операцияның түрі бойынша таңдау)
|
4.
|
Эмитенттері Қазақстанның банктері болатын электрондық ақшаны пайдалана отырып, дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғалардың пайдасына жүргізілген төлемдердің көлемі
|
5.
|
Авангард Plat арқылы төлемдер
|
1.2) тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін төлемдердің көлеңкелі экономика ескерілген көлемі:
– Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін төлемдердің жалпы көлемі жөніндегі деректері, оған мыналар кіреді:
1.
|
бөлшек сауда көлемі
|
3.
|
көтерме сауда көлемі
|
3.
|
тамақ өнімдері мен сусындар беру бойынша көрсетілетін қызметтердің көлемі (қоғамдық тамақтану)
|
4.
|
көрсетілген қызметтердің көлемі және нақты көлемнің индекстері
|
5.
|
автомобильдерге, мотоциклдерге техникалық қызмет көрсету және жөндеу бойынша көрсетілетін қызметтердің көлемі
|
6.
|
тұрғын үй құрылысына инвестициялар
|
- Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің ресми деректеріндегі көлеңкелі экономика деректері.
1.3) тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін қолма-қол ақшасыз төлемдер көлемінің тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін төлемдердің көлеңкелі экономика ескерілген жалпы көлеміндегі үлес салмағы
|
=
|
тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін қолма-қол ақшасыз төлемдердің көлемі
(тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін төлемдердің жалпы көлемі + көлеңкелі экономиканың көлемі)
|
Мысал үшін:
Тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін қолма-қол ақшасыз төлемдер
тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін қолма-қол ақшасыз төлемдердің көлемі (оның ішінде дара кәсіпкерлер мен жеке тұлғалардың төлемдері)
|
17,3 трлн. теңге
|
тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін қолма-қол ақшасыз төлемдер көлемінің тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін төлемдердің көлеңкелі экономика ескерілген жалпы көлеміндегі үлес салмағы
|
68%
| | |
